Oświetlenie gabinetu stomatologicznego – jakie powinno być?

W wielu miejscach pracy oświetlenie odgrywa niezmiernie ważną rolę. Dotyczy to również gabinetów lekarskich, a zwłaszcza stomatologicznych, w których trzeba zastosować przynajmniej kilka odpowiednio dobranych źródeł światła.

Jakie lampy muszą znaleźć się w gabinecie stomatologicznym? O jakich normach i przepisach prawnych trzeba pamiętać, planując system oświetleniowy do gabinetu dentystycznego? Jakie ma być natężenie oświetlenia i współczynnik rozróżnialności barw światła we wnętrzu? O tym przeczytacie poniżej.

Oświetlenie gabinetu stomatologicznego a przepisy polskiego prawa

Zapewnienie odpowiednich warunków oświetleniowych w gabinecie stomatologicznym ma ogromne znaczenie. Wpływa na komfort dentystów i ich pacjentów oraz odpowiada za funkcjonalność przestrzeni, przeznaczonej do wykonywania zabiegów stomatologicznych, czyli czynności wymagającej dużej precyzji wzrokowej.

Niektórzy decydują się na samodzielne próby aranżacji oświetlenia w gabinecie, choć znacznie częściej do tego celu angażuje się specjalistę. Do urządzenia podmiotu wykonującego zabiegi, jak gabinet stomatologiczny, trzeba bowiem zadbać o restrykcyjne przestrzeganie konkretnych przepisów prawa.

Kluczowe pod tym względem jest Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 26 czerwca 2012 w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu leczniczego, które dokładnie określa standardy wyposażenia gabinetu stomatologicznego, w tym również odpowiednie oświetlenie. Równie ważne są też polskie normy, w tym PN-EN 12464-1 :2012 oraz zastępująca ją norma PN-EN 12464-1 :2022. W każdym pomieszczeniu lekarskim należy dążyć do uzyskania optymalnych warunków świetlnych, zgodnym z przeznaczeniem gabinetu.

Czym musi wyróżniać się oświetlenie w gabinecie stomatologicznym?

Jakie zatem powinno być oświetlenie gabinetu stomatologicznego? Przede wszystkim dopasowane do określonego zakresu świadczeń medycznych realizowanych w gabinetach stomatologicznych. Wiąże się to choćby z tym, że należy zadbać o równomierność oświetlenia o właściwym natężeniu światła, dostosowanym do konkretnych stref, o czym powiemy więcej w dalszej części tekstu. Zbyt słabe oświetlenie wymusza wytężanie wzroku, co przy tak precyzyjnych zadaniach, jak zabiegi stomatologiczne, jest zdecydowanie niewskazane.

Dobrze sprawdzają się oprawy z możliwością regulacji jasności światła, a sterowanie powinno być wygodne i proste w obsłudze, by szybko i sprawnie dopasować warunki świetlne do każdej sytuacji.

Co więcej, w gabinecie nie tylko trzeba zapewnić odpowiednie natężenie światła, ale też zminimalizować niewidoczne pulsacje (światło pulsujące), efekt stroboskopowy, migotanie światła oraz zlikwidować zjawisko olśnienia, które prowadzą do nadmiernego przemęczenia wzroku oraz dyskomfortu u pacjentów i lekarza przebywającego w takich warunkach podczas całego dnia pracy.

Strefy funkcyjne w gabinecie a oświetlenie (ogólne, zadaniowe)

W gabinetach stomatologicznych powinno się stosować zarówno światło dzienne (wpadające przez przeszklenia), jak i odpowiednie światło sztuczne, dostarczane przez system lamp. Ich rodzaj dopasowuje się do konkretnego strefy. Wnętrze dzieli się bowiem na trzy podstawowe obszary:

• ogólny,
• pacjenta (fotel i przestrzeń wokół niego),
• operacyjny.

Obszar ogólny to oczywiście całe pomieszczenie, w którym wystarczy zastosowanie oświetlenia podstawowego. Znacznie większe wymagania pojawiają się natomiast w przypadku oświetlenia pola zabiegowego (operacyjnego).

Dobrze dobrane oświetlenie gabinetów stomatologicznych – jakie lampy zastosować?

Do oświetlenia ogólnego gabinetów stomatologicznych stosuje się najczęściej światło sufitowe – nowoczesne plafony, lampy liniowe, panele LED. Zazwyczaj wykorzystuje się kilka opraw, by równomiernie doświetlić wnętrze. Jedna z nich powinna się znaleźć bezpośrednio nad fotelem. Należy pamiętać, że podczas zabiegów w gabinecie dentystycznym pacjent jest zwrócony twarzą w stronę sufitu. Warto zatem zadbać o to, by lampa miała jednolitą powierzchnię świecącą i osłonę źródła światła np. z mlecznobiałego szkła. Dzięki temu nie oślepi pacjenta oraz zagwarantuje właściwe oświetlenie.

Gdy już zadba się o oświetlenie sufitowe, trzeba jeszcze dobrać lampy rozjaśniające przestrzeń operacyjną. Najczęściej zastosowane oprawy do gabinetów stomatologicznych to lampy specjalistyczne, które pozwalają na swobodne wykonywanie nawet bardzo precyzyjnych czynności, równomiernie rozświetlając strefę głowy pacjenta.

Natężenie światła, temperatura barwowa i współczynnik oddawania barw Ra – produkty LED podstawowym oświetleniem pomieszczeń

Oprawy oświetleniowe to jedna kwestia w przypadku doboru lamp do gabinetu stomatologicznego. Drugą jest zadbanie o dobór właściwych źródeł światła. Jako oświetlenie ogólne i zadaniowe oświetlenie sprawdza się oświetlenie LED. Jest energooszczędne i wyróżnia się długą żywotnością. Zapewnia dobre warunki świetlne oraz pomaga obniżyć wysokość rachunków za światło. Występuje też w wielu wersjach, co ułatwia dopasowanie takich kluczowych parametrów, jak:

• barwa światła,
• natężenie,
• współczynnik oddawania barw.

W gabinecie stomatologicznym trzeba zadbać o właściwą temperaturę barwową światła. Niezwrócenie uwagi na to, potrafi nie tylko pogorszyć warunki pracy w pomieszczeniach, ale też ogólnie wpłynąć na niewłaściwe ich oświetlenie. Potrafi się to odbić negatywnie na samopoczuciu osób przebywających w danym miejscu. Odpowiednią barwą światła dla gabinetu jest 5300-5500 K, co zapewnia warunki do wytężonej pracy wzrokowej i lepszej koncentracji. Dzięki temu uzyskuje się mocniejszy kontrast i zmniejsza zmęczenia wzroku.

Szczególnie ważne jest odpowiednie natężenie światła. Zależy ono od konkretnej strefy. W przypadku strefy ogólnej wystarcza, by źródło światło emitowało strumień o natężeniu ok. 500 lx. Znacznie mocniejsze światło jest potrzebne w obszarze pacjenta – tam musi mieć ok. 1000 lx. Strefa operacyjna to natomiast natężenie na poziomie nawet 5000 lx (lub więcej).

Gabinety stomatologiczne wymagają jeszcze zwrócenia uwagi na jedną rzecz, by dobrze doświetlić miejsca pracy. Trzeba zadbać o współczynnik oddawania barw. Powinien być on jak najwyższy, przekraczając nawet Ra 90. To gwarancja choćby perfekcyjnego doboru koloru wypełnienia do zębów.

Odpowiednie oświetlenie gabinetu stomatologicznego – podsumowanie

Jak dobrać odpowiednie oświetlenie gabinetu dentystycznego? Trzeba zadbać nie tylko o dobrą oprawę, ale też źródło światła. Oświetlenie musi spełniać warunki określone w polskich normach prawnych. Powinno zapewniać równomierny rozkład światła, dostęp do światła dziennego oraz sztucznego. Przy projektowaniu oświetlenia trzeba dopasować o właściwe natężenie światła w miejscu pracy (zwłaszcza w obszarze zabiegowym), a także barwę światła sprzyjającą realizacji intensywnych zadań wzrokowych.

Gabinet stomatologiczny musi być wyposażony w produkty oświetleniowe dostosowane do rodzaju świadczonych usług. Optymalne oświetlenie musi składać się z kilku rodzajów opraw, w tym również zawierać specjalistyczne lampy specjalistyczne (stomatologiczne, które doświetlają pole zabiegowe). Dzięki temu tworzy się nie tylko komfortowe, ale również w pełni bezpieczne warunki dla wszystkich pacjentów i stomatologów.