Luminancja – co to takiego?

Istnieją różne parametry, opisujące światło, którymi posługujemy się, by wybrać optymalne oprawy oświetleniowe do domu lub biura bądź właściwe źródła światła. Najczęściej zwracamy uwagę na moc żarówki lub strumień światła. Dziś chcielibyśmy się skupić na innej kwestii – luminancji, która również wpływa w znaczący sposób na komfort i bezpieczeństwo w oświetlanych przestrzeniach.

Czym jest luminancja? Z jakimi innymi parametrami bywa wiązana? Dlaczego i w jaki sposób warto mierzyć poziom luminancji? O tym wszystkim napiszemy poniżej.

Luminancja, czyli miara wrażenia wzrokowego – podstawowe informacje wraz z jednostką luminancji

Luminancja to wielkość fotometryczna, która stanowi miarę natężenia oświetlenia, które pada w danym kierunku. Może ono być emitowane bezpośrednio ze świecącej powierzchni (np. żarówka lub inne źródło światła), przeświecać przez daną powierzchnię (ilość światła, która przechodzi przez klosz lampy) lub odbijać się od danego obiektu (powierzchnia mebli, podłogi). Jednostką luminancji jest kandela na metr kwadratowy (cd/m ²). W dużym uproszczeniu da się zatem stwierdzić, że tak naprawdę każdy przedmiot, który jesteśmy w stanie zauważyć, ma swoją luminancję.

Jakość widzenia zmienia się zależnie od poziomu luminancji, a także od ukształtowania pomieszczenia i jego gabarytów. Luminancja to wielkość, która bezpośrednio wpływa na komfort użytkowników.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że poszczególne przedmioty mają oczywiście różny poziom luminancji, wynikający z takich parametrów jak kolor, jasność, faktura etc. Jasna lampa wisząca z przezroczystego szkła ma większą luminancję niż na przykład kinkiet z ciemnym, płóciennym abażurem. Dodatkowo trzeba pamiętać, że luminancja, będąca wartością wektorową, zmienia się w zależności od kąta widzenia. To wszystko przekłada się na to, ile światła dociera do oczu obserwatora, zapewniając mu ostrość widzenia lub prowadząc do oślepienia.

Luminancja a inne współczynniki związane z oświetleniem

Luminancja punktu powierzchni wiąże się też z innymi wartościami charakteryzującymi światło, które odbiera oko ludzkie.

Niezmiernie ważne są:

• światłość,

• strumień świetlny (lumen),

• kontrast.

Ściśle związana z luminancją jest zwłaszcza światłość. Oba te terminy bywają niekiedy błędnie traktowane jako synonimy. Światłość to pojęcie oznaczające jednak natężenie światła, które płynie bezpośrednio ze źródła (w tym na przykład źródła światła LED zamontowanego w żyrandolu), wyrażane w kandelach (cd). W praktyce jest to wielkość charakteryzowana przez widoczną jasność samego źródła światła. Im zatem dalej od źródła emitującego światło znajduje się obserwator, tym wydaje się ono mniej intensywne. W praktyce światłość to zatem odległość od żarówki, lampy itp., w jakiej może się znaleźć dana osoba, by wciąż je widzieć.

Jaka jest zatem różnica między luminacją a światłością? W pierwszym przypadku bierze się pod uwagę nie tylko światło emitowane przez źródła światła, ale też wszelkie odbicia od przedmiotów, które same z siebie nie wytwarzają światła.

Kolejny z wymienionych parametrów, strumień świetlny, z kolei opisuje ilość światła (moc światła) emitowanego na określoną powierzchnię w ciągu sekundy przez dane źródło (np. żarówkę), które zapewnia konkretne wrażenia wzorkowe. Oznacza to zatem, że im więcej lumenów ma dana żarówka, tym więcej światła zapewni.

Natomiast kontrast oznacza różnicę luminancji lub barwy obiektu oraz tła (otoczenia widzianej rzeczy), na którym przedmiot jest obserwowany. Im większa, tym lepiej dany obiekt jest dostrzegalny i wyraźny.

Luminancja – miara natężenia światła, padającego w danym kierunku, a jakość widzenia

Luminancja to wielkość możliwa do określenia z pomocą odpowiednich urządzeń. Jak mierzyć luminancję? Najczęściej wykorzystuje się do tego mierniki luminancji, które przetwarzają światło padające na ich powierzchnię na sygnały elektryczne. Ich ograniczeniem jest możliwość pomiaru światła wyłącznie z niewielkiego obszaru. Dodatkowo stosuje się detektory, pozwalające sprawdzić ilość emitowanego i odbijanego światła. Przy realizacji kompleksowych projektów natomiast, w których prawidłowe rozmieszczenie oraz dobór produktów oświetleniowych mają znaczenie dla bezpieczeństwa i komfortu użytkowników, zazwyczaj stosuje się specjalne programy służące do modelowania komputerowego. Pozwalają one obliczyć luminancję w większych przestrzeniach, by kompleksowo zadbać o warunki świetlne.

Dlaczego warto mierzyć luminancję? Choć wydaje się ona pojęciem obcym, tak naprawdę mamy z nią do czynienia każdego dnia. Mocno wpływa na komfort wykonywania rozmaitych czynności. Zbyt duża emisja (z lamp, ekranów) lub odbicie światła od danego przedmiotu bywa groźne dla człowieka, prowadząc niekiedy do nadmiernego przemęczenia lub uszkodzenia wzorku, wynikającego z efektu oślepienia.

Powinno się zatem zwrócić uwagę również na ten parametr, by idealnie dobrać produkty oświetleniowe oraz rozkład innych elementów wyposażenia w domu lub miejscu pracy – dla własnego komfortu i bezpieczeństwa.